พุทธศาสนากับนิเทศศาสตร์

พุทธศาสนากับนิเทศศาสตร์

ร.ศ. บำรุง สุขพรรณ์

๑๘  กันยายน  ๒๕๔๗

พระพุทธศาสนากับนิเทศศาสตร์

                   พระพุทธศาสนากับนิเทศศาสตร์  มีความเกี่ยวพันกันเหมือนมือที่เราใช้ทำหน้าที่ในแต่ละนิ้ว

                 นิเทศศาสตร์ (COMMUNICATION  ART) 

                  นิเทศศาสตร์   COMMUNICATION    แปลว่า  การติดต่อ การสื่อสาร ข่าวที่ส่ง (รับ)

“นิเทศศาสตร์”   กรมหมื่นนราธิปพงศ์ประพันธ์   เป็นผู้บัญญัติคำขึ้น เป็นความหมายเดียวกับ   “วารสารศาสตร์และสื่อมวลชน” 

                     การสื่อสาร  “COMMUNICATION”  เป็นการส่งข้อมูลข่าวสารไปยังผู้รับ  การสื่อสารจำเป็นต้องให้รู้เรื่อง  มีผู้พูด-ผู้ฟัง  การพูดต้องมีคนฟัง

                   ข่าวสาร เป็นปัจจัยสำคัญใช้ในการประกอบการตัดสินใจในกิจกรรมของมนุษย์  ความต้องการข่าวสารจะเพิ่มมากขึ้น  เมื่อบุคคลนั้นต้องการข้อมูลในการตัดสินใจ  บุคคลจะไม่รับข่าวสารทุกอย่างที่ผ่านมาสู่ตนทั้งหมด  แต่จะรับรู้เพียงบางส่วน  ที่คิดว่าเป็นประโยชน์ต่อตนเอง  แรงผลักดันที่ทำให้บุคคล  เลือกรับสื่อนั้น  จะมีความแตกต่างกันตามคุณสมบัติพื้นฐานของบุคคล

                    หลักการสื่อสารที่ทำให้สัมฤทธิ์ผล

                    หลักการสื่อสารที่ทำให้สัมฤทธิ์ผลนั้น  ประกอบด้วย  ผู้ส่งสาร สารช่องทาง ผู้รับ

                     SOURCE                    MESSAGE                   CHANNEL               RECIEVER

                          S                                    M                                   C                               R

                    ในส่วนพุทธศาสนามี  ๓  ส่วน คือ พระพุทธ  พระธรรม  พระสงฆ์ คือพระรัตนตรัย

                    พระพุทธ    

                                                                                                             MESSAGE

                    พระธรรม

                    พระสงฆ์              SENDER  =   ผู้เผยแผ่

                    ผู้ส่งกับผู้รับ  ต้องมีความเข้าใจเท่า ๆ กัน

                                มีข้อสังเกต  ๕  ประการ

                    ๑. มีประสบการณ์ที่เหมือนกัน  COMMUNICATION  SKILL 

                    ๒. KNOWLEDGE  ความรู้ ถ้าเราเป็นคนที่เก่งกว่าให้ปรับความรู้ของเราลงให้เท่ากับผู้ฟัง  คือพูดให้ผู้ฟังเข้าใจง่าย

                    ๓. ATTITUDE  ทัศนคติ  ความชอบหรือไม่ชอบอะไร       

                    ๔. SOCIAL  SYSTEM   สังคมประเพณี  รูปแบบเป็นเรื่องที่เราต้องเข้าใจ  ยกตัวอย่าง  เช่น  การสมานลักษณ์  ระหว่างคนไทยกับคนจีน  ต้องรู้จักสังคมประเพณีของเขา  ไม่เช่นนั้นจะขาดการสื่อสารที่ดี

                      -  ราชวงศ์  ROYAL  ห้ามพูดเล่น  เพลงชาติ  ธงชาติ  ห้ามเอามาเล่นอ่านข่าวพระราชวงศ์ต้องเรียงลำดับ  ความสำคัญก่อนหลัง

                       -  RELIGIONS  เรื่องศาสนาห้ามพูดเล่น  ห้ามเปรียบเทียบ

                       -  RACE  ผิวพรรณ วรรณะ เกิดความขัดแย้ง เช่น ผิวดำ – ขาว มีกลุ่ม,มีพวกมีพรรค,ภาค

                       -  RUMOUR  ข่าวลือ   ข่าวใดที่ไม่มีหลักฐานแน่นอน  อย่าพูดต่อ  ต้องคิดก่อนแล้วพูด

                       ๕. CULTURE  วัฒนธรรม  การไหว้เป็นศิลป  เป็นวัฒนธรรมไทย  คนไทยมีวัฒนธรรมที่ดี  เช่น สวัสดี ยิ้ม ไหว้ ทักทาย ขอบคุณ

                        เราต้องเลือกคนให้เหมาะสมกับงาน ต้องเลือกงานให้เหมาะสมกับคน เพราะคนมีความแตกต่าง

                        แนวคิดเกี่ยวกับสื่อที่ใช้ในการสื่อสาร

                        สื่อนับว่าเป็นองค์ประกอบที่สำคัญในกระบวนการสื่อสาร  เพื่อที่จะนำหรือถ่ายทอดสิ่งที่เรียนว่าสารไปยังกลุ่มเป้าหมายหรือผู้รับสารเพื่อให้เกิดผลตามวัตถุประสงค์ที่ตั้งใจไว้  เช่นทำให้ผู้รับสารเกิดการเปลี่ยนแปลงความรู้  ทัศนคติ  พฤติกรรมและสิ่งแวดล้อมไปในทางที่ดีขึ้น  ช่องทางการสื่อสารหรือสิ่งที่ใช้นั้นประกอบไปด้วย  การสื่อสารมวลชน  ซึ่งเป็นสื่อที่สามารถเข้าถึงประชาชนกลุ่มใหญ่ได้รวดเร็วที่สุด  สื่อบุคคล  เป็นสื่อที่มีประสิทธิภาพในการโน้มน้าวใจได้ดีที่สุด  สื่อเฉพาะกิจ  ซึ่งเป็นสื่อที่เข้าถึงกลุ่มเป้าหมายได้  เฉพาะเจาะจง

                         สื่อมวลชน  หมายถึง  สื่อที่ส่งสารสามารถส่งข่าวสารไปยังผู้รับสาร  ซึ่งเป็นกลุ่มคนจำนวนมากไม่สามารถจำกัดจำนวน  และอยู่ในที่ต่างๆ กันอย่างกระจัดกระจายได้ในเวลาอันรวดเร็ว  ประกอบด้วยสื่อสิ่งพิมพ์และสื่ออิเล็กโทรนิคส์  คือ วิทยุ โทรทัศน์ หนังสือพิมพ์ และนิตยสาร

                          สื่อบุคคล  คือการสื่อสารที่ประกอบด้วยบุคคลตั้งแต่สองคนขึ้นไป  ทำการสื่อสารในลักษณะตัวต่อตัว  คือทั้งฝ่ายผู้ส่งสารและผู้รับสาร  สามารถติดต่อแลกเปลี่ยนสารกันได้โดยตรง  สื่อบุคคลมีบทบาทสำคัญในการโน้มน้าวหรือชักจูงให้บุคคลเปลี่ยนความรู้ ทัศนคติ และพฤติกรรม  ซึ่งต่างจากสื่อมวลชนที่มีบทมา  สำคัญอยู่ที่การให้ข่าวสารข้อมูลต่าง ๆ แก่มวลชน

                          สื่อเฉพาะกิจ  เป็นสื่อที่สร้างขึ้น  หรือซื้อ หรือเช่า โดยองค์กรใดองค์กรหนึ่งเพื่อใช้ในการสื่อสารหรือประชาสัมพันธ์องค์กรนั้นโดยเฉพาะ  โดยทั่วไปจะมีกลุ่มประชาชนที่เป็นเป้าหมายแน่นอน  มีการส่งเนื้อหาสาระที่เป็นประโยชน์  เฉพาะกลุ่มๆนั้น รูปแบบของสื่อเฉพาะกิจได้แก่  จุลสาร  แผ่นพับ  โปสเตอร์  ใบปลิว  จดหมายข่าว คู่มือ  นิทรรศการเป็นต้น

                           การสื่อสารของมนุษย์  ต้องได้ ๑๐๐%  ดังนี้

                           มองเห็น  ๘๓%  ทุกครั้งที่ท่านแต่งกาย ต้องมีส่วนให้ถูกมองเห็นในทางที่ดีถูกกฎ ถูกกฏระเบียบ สง่า ภูมิฐาน ต้องคำนึงถึงผู้ที่มองเห็นเรา

                          ได้ยิน   ๑๑%

                           ได้กลิ่น  ๓%

                           ได้กลิ่น  ๓%

                           ได้กลิ่น  ๐.๑%

                            ความสัมพันธ์ระหว่าง  นิเทศศาสตร์  กับพุทธศาสตร์  เป็นการบูรณาการระหว่างความรู้

                          S                                    M                                   C                               R  

                       พระพุทธเจ้า           SOURCE

                          พระธรรม               MESSAGE

                          ช่องทาง วิธีการ      CHANNEL

                          พระสงฆ์                RECIEVER

                          ปัจจุบัน                                  ประกาศธรรมให้ประชาชน

 

                    SENDER                         M                          C                        

                     บทบาทของ  SENDER  ควรมีลักษณะ ๕ ประการ

                      ๑. ต้องเป็นคนที่รอบรู้

                      ๒. รู้รอบ   รู้ให้มาก เป็นประโยชน์ในการทำงาน

                      ๓. รอบคอบ  การเขียน การพูดต้องให้ถูกต้อง  บางคำที่ไม่แน่ใจ ไม่พูด

                      ๔. รวดเร็ว     ทำงานให้รวดเร็ว

                      ๕. รู้จักสามัคคี

                      การเผยแผ่ธรรมะ

                      หลังจากที่เจ้าชายสิทธัตถะได้ตรัสเป็นพระพุทธเจ้าได้เสวยความสุขที่เกิดจากความหลุดพ้นจากกิเลส เป็นเวลา ๔๙ วัน พระองค์ได้เสด็จไปที่ป่าอิสิปตนมฤคทายวันได้ทรงแสดงธรรมโปรดปัญจวัคคีย์  จนพราหมณ์โกณฑัญญะได้ดวงตาเห็นธรรมและได้ขอบวชการที่พราหมณ์โกญฑัญญะ ได้ดวงตาเห็นธรรมก่อนท่านอื่นนั้นย่อมแสดงให้เห็นถึง คนรับสารมีความแตกต่างกัน  พระพุทธองค์ทรงใช้การสื่อสารหลายรูปแบบ  เพราะพระองค์ทรงรู้ธรรมชาติของคน(ดอกบัวสี่เหล่า)  พระพุทธเจ้าเป็นผู้ฉลาดรู้จักในการใช้คน  เพราะความสามารถของบุคคลแต่ละคนไม่เหมือนกัน  ในการเผยแพร่ธรรมต้องอาศัย

                   สื่อ  (MEDIA)

                                - สื่อบุคคล

                       - สื่อสิ่งพิมพ์ (เย็น) สื่อช้า

                       - สื่อไฟฟ้า (ร้อน)  วิทยุ  โทรทัศน์

                       - สื่อมวลชน  มี หนังสือพิมพ์ วิทยุ โทรทัศน์

                       สื่อที่ดีที่สุด คือ สื่อบุคคล  สื่อเป็นเครื่องมือที่ช่วยแต่ไม่ใช่เป็นตัวหลัก  บุคคลเท่านั้นที่เป็นตัวหลัก

                        การเทศน์สมัยใหม่  มี  ๔  ขั้นตอน

                        ๑. เตรียมให้พร้อม

                        ๒. ซ้อมให้ดี

                        ๓. อักระวิธี

                        ๔. ลีลาการเทศน์

                       ทุกครั้งที่ทำการเทศน์  ให้พูดเกี่ยวกับเรื่องความดีงาม  เรื่องของสวรรค์ห้ามเทศน์เรื่องนรก  เพราะสิ่งที่มนุษย์ต้องการคือสิ่งที่มนุษย์ไม่มีและอยากได้การทำให้มีความสุขขึ้น  ดีขึ้น  รวยขึ้น  วัดธรรมกายใช้นโยบายในการเทศน์แนวนี้

                       ภาษาที่เทศน์

                       ๑. ชัดเจน  แจ่มแจ้ง  ถ้าไม่ชัดเจนแจ่มแจ้ง  ควรขยายให้เข้าใจง่ายการพูดซับซ้อน  เป็นอันตรายต้องหลีกเลี่ยง  คำปฏิเสธซ้อนปฏิเสธไม่ควรใช้เพราะประสิทธิภาพของการฟังมี ๑๑ % เท่านั้น

                       ๒. วันเวลา  ต้องพูดให้เต็ม  ห้ามใช้คำย่อ

                       ๓. คำเฉพาะ  ต้องอ่านออกเสียงให้ถูกต้อง  พูดให้ถูกต้อง

                      ๔. คำราชาศัพท์  ต้องศึกษาให้ดี  อย่าให้ผิด

                      ๕. ภาษาถิ่น  ถ้าไม่แน่ใจให้หลีกเลี่ยง

“ฝึกอ่าน  ฝึกพูด” 

                            I M C  =   นิเทศศาสตร์มีประโยชน์ในการตลาด

                            INDICATION

                            MARKET

                            COMMUNICATION

                  

                              นิเทศศาสตร์  มีประโยชน์ในการตลาด

                              ๑. ทำสิ่งแปลก ๆ

                              ๒. หาความใหม่

                              ๓. หาความใหญ่

                              ๔. หาความดัง

                              

                            

 หลักการประชาสัมพันธ์เชิงพุทธ

                              การประชาสัมพันธ์เชิงพุทธนั้น  มุ่งเน้นที่การเผยแผ่พระธรรมคำสอนของพระพุทธเจ้า  โดยในสมัยพุทธกาลนั้น  พระเจ้าเองเป็นผู้สื่อสารหลักธรรมต่าง ๆ ไปสู่เหล่าพุทธบริษัท  เป็นการชี้ผิดบอกถูกให้ผู้ฟังที่เลื่อมใสนำไปปฏิบัติตามจนเกิดความศรัทธาในพระพุทธ พระธรรม และพระสงฆ์  เนื่องจากรู้แจ้งเห็นจริงในผลที่ได้จากการปฏิบัตินั้น  ซึ่งส่งผลให้มีผู้สืบทอดพระพุทธศาสนามากขึ้นและส่งผลต่อความเจริญทางจิตใจของกลุ่มชนในสังคมมากขึ้น

                             ในยุคปัจจุบัน  ผู้ส่งสาร  คือพระภิกษุสงฆ์เป็นผู้ปฏิบัติดีปฏิบัติชอบ  ตามหลักธรรมคำสอน  ซึ่งนอกจากจะมีความรู้ในพระพุทธธรรมอย่างลึกซึ้งแล้ว  ก็ต้องติดตามเหตุการณ์ให้ทันข่าว  ทันโลก  ทันสมัย  เพื่อไม่ให้มีประสบการณ์และความรู้ที่ต่างไปจากผู้รับสาร  คือ พุทธศาสนิกชนในปัจจุบันส่วนข้อมูลหรือข่าวสารทางพระพุทธศาสนา คือ พระธรรมนั้น  มีเนื้อหาสาระที่ไม่เปลี่ยนแปลงแม้เวลาจะล่วงไปสองพันกว่าปีแล้วก็ตาม  เนื่องจากเป็นความจริงที่พระพุทธเจ้าได้ตรัสรู้ และนำมาบอกแก่บุคคลทั้งหลายโดยไม่หวังประโยชน์ใด ๆ เป็นการตอบแทน  นับว่าพระองค์มีพระคุณที่เพียบพร้อมด้วยพระปัญญาคุณ  พระมหากรุณาธิคุณ  และพระบริสุทธิคุณ  เป็นที่สุด